Selenium zou bij auto-immuunaandoeningen de anti-stoffen kunnen verminderen. Maar er kunnen ook nadelen aan het extra gebruik kleven.

Selenium is een spoorelement dat voorkomt in vele soorten voeding, zowel plantaardig als dierlijk. Het functioneert als antioxidant en is ook als voedingssupplement verkrijgbaar.
De hoeveelheid selenium in brood, graanproducten en groente is afhankelijk van de hoeveelheid in de bodem waar de basisproducten groeien. Omdat het aan bijna alle veevoeder wordt toegevoegd, zit het ook in vlees.¹,((Voedingscentrum: Seleen))

Wat is Selenium?

Een rijke bron voor selenium is de paranoot of brasil nut (zie blogfoto). Deze groeien voornamelijk langs de oevers van de Amazone en zijn een rijke bron van antioxidanten in het algemeen, maar selenium in het bijzonder. Andere rijke bronnen zijn vis, knoflook en vlees.¹((American Journal of Clinical Nutrition; Brazil nuts: an effective way to improve selenium status (2008) ))

Gemiddeld krijg iemand ongeveer 50 mcg selenium binnen bij een normaal voedingspatroon.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is 50 tot 150 mcg per dag.²

Te weinig

Een tekort aan selenium wordt eigenlijk alleen gezien bij mensen die een probleem hebben met de absorptie van voedingsstoffen (malabsorbtie), zoals bij de ziekte van Crohn, Coeliakie (glutenintollerantie), chronische darmontstekingen, etcetera.((Rannem T, et al; Selenium depletion in patients with gastrointestinal diseases: are there any predictive factors? (10-1998) ))

Selenium is een essentieel spoorelement en onder andere nodig voor het goed verlopen van de productie en verwerking van schildklierhormonen in het lichaam³. Zo is het bijvoorbeeld een essentieel onderdeel van de conversie T4 naar T3, als deiodinase enzym.Het tekort aan selenium heeft dan ook veel invloed op het immuunsysteem.⁴

Te veel

Zoals gewoonlijk is ’te veel’ niet goed en dit kan tot negatieve gezondheidseffecten leiden. De eerste tekenen van een overdosis selenium zijn een metaalachtige smaak in de mond en een knoflookachtige geur van de adem, haarverlies, brosse nagels, vermoeidheid, misselijkheid, vermoeidheid etcetera.
Een regelmatige grote inname van bijvoorbeeld de paranoten, die wel 68 tot 91 mcgr per noot kunnen bevatten, kunnen dus al tot een overdosering leiden.¹

Moeten schildklierpatiënten dus extra selenium slikken?

Een tekort aan selenium kan dus de behandeling van hypothyreoïdie bemoeilijken.
Oudere onderzoeken lijken aan te geven dat het gebruik van seleniumsupplementen een positief effect zouden hebben op zowel Hashimoto’s als Graves‘. Tegelijkertijd wordt aangegeven dat ze eigenlijk niet de hoeveelheid circulerend/benodigd selenium, vooral in en gebruikt door de schildklier kunnen meten in het bloed. Het automatisch controleren van het seleniumgehalte in het bloed wordt dus niet aangeraden bij een auto-immuun schildklieraandoening.⁵

Diverse onderzoeken concluderen

In het verleden is er ook in Nederland (AMC) een onderzoek gedaan naar de invloed van het gebruik van (extra) selenium op de (goed ingestelde) patiënten met TPO-antistoffen (Hashimoto’s), waarvoor indertijd onder patiénten een oproep is geplaatst.((Oproep Hypo maar niet Happy; ‘Seleniumsuppletie bij schildklier-antistoffen’.)) Onlangs is het resultaat van dit onderzoek verschenen.
Na 6 maanden onderzoek (double-blind) bleek dat het gebruik van selenium geen effect had op de TPO-antistoffen, bloedwaarden van schildklierhormoon of een verbetering van Kwaliteit van leven gaven.⁶

Een maand eerder werd de conclusie van een onderzoek, gedaan in het Leidens Medical Center (LUMC) gepubliceerd. In dit onderzoek werden dossiers van 463 patiënten gecontroleerd op mogelijke effecten van selenium op het functioneren van de schildklier bij de ziekte van Hashimoto en de ‘kwaliteit van leven’ van deze schildklierpatienten. De belangrijkste conclusie was, dat er weinig kon worden gezegd over het (positieve) effect van seleniumsupplementen op Hashimoto’s, en adviseert een onderzoek uit te voeren, zoals nu dus in het AMC is uitgevoerd.⁷

Een paar maanden eerder kwamen onderzoekers tot de conclusie dat het ontstekingsremmende effect van selenium vooral mogelijk een positief effect zou kunnen hebben op/tijdens het ontstaan van de auto-immuun schildklieraandoening.⁸
Met name tijdens het beginstadium van de Oogziekte van Graves kan het gebruik van extra selenium het proces positief beïnvloeden en ‘erger voorkomen’.((Bartalena L. Prevention of Graves’ Ophtalmopathy. (06-2012) ))

Er zijn dus de afgelopen 10 jaar een aantal onderzoeken gedaan naar het effect van selenium op (auto-immuun) schildklieraandoeningen, maar een duidelijk ‘positief’ of ‘negatief’ komt er niet naar voren.

Aanbevolen

In de onlangs uitgekomen revisie van de Internisten Richtlijn wordt alleen voor patiënten met een milde Oogziekte van Graves geadviseerd om extra (200 mcgr) selenium te gebruiken voor maximaal 6 maanden. Deze periode wordt aangehouden omdat de lange termijneffecten en risico’s van het gebruik van extra selenium niet goed bekend zijn, behalve dat het een verhoogd risico op type 2 diabetes kan geven en overdosering van selenium gevaarlijk is.

In de behandelrichtlijn van de Huisartsen wordt geen melding gemaakt van aanbevelingen of voorschriften voor het gebruik van (extra) selenium of andere voedingssupplementen.

1. National Institutes of Health; Officie of Dietary Supplements: Dietary Supplement Fact Sheet: Selenium (07-2013) [↩] [↩] [↩]
2. Voedingscentrum: Seleen [↩]
3. Zimmermann MB, Köhrle J; The impact of iron and selenium deficiencies on iodine and thyroid metabolism: biochemistry and relevance to public health (10-2002) [↩]
4. Hoffman PR, Berry MJ; The influence of selenium on immune responses (11-2008) [↩]
5. Anne Drutel, Françoise Archambeaud, Philippe Caron; Selenium and the Thyroid Gland; Medscape (2013) [↩]
6. Eskes SA, Wiersinga WM, et al. Selenite supplementation in euthyroid subjects with thyroid peroxidase antibodies. (07-2013) [↩]
7. Van Zuuren EJ, Albusta AY, Fedorowicz Z, Carter B, Pijl H. Selenium supplementation for Hashimoto’s thyroiditis. (06-2013) [↩]
8. Bhuyan AK, Sarma D, Saikia UK. Selenium and the thyroid: A close-knit connection. (12-2012) [↩]

• Tags: antistoffen, auto-immuun, selenium, supplement, voeding