Zo zie je maar dat moraliteit geen algemene maatschappelijke ‘regel’ is. Er zijn meerderen moralen. De commissieleden hamerde erg op de moraliteit en hadden duidelijk de mening dat een reactie van de politiek en maatschappij feedback op een morel beslissing is. Van Slingelandt zag dat duidelijk anders. Wel jammer dat er commotie is ontstaan, maar dat had blijkbaar niets te maken met hun ‘moreel juiste beslissing’.1
Zowel uit de politiek, als uit de samenleving en vanuit diezelfde financiële sector wordt al jaren de indruk gewekt en gewerkt aan ‘de morele bankier’. Door de bankerscrisis en het moeten redden van een bank als ABNAMRO werd pijnlijk duidelijk dat het vastleggen van morele kaders voor bankiers hard nodig was. Zo ontstond de bankerseed.
De Bankerseed
Van Mierlo lanceerde in zijn boek ‘Gepast en ongepast geld’ in 2008 al kritiek op het moreel kompas van de bankiers. Een wereld waar hij zelf ook meer dan twintig jaar deel uit maakte. Op 1 april j.l. werd deze ‘bankerseed’ zelfs in een wet vastgelegd en werd het Tuchtrecht Banken ingesteld.2
Die bankerseed bevat onder andere:
- integere en zorgvuldige uitvoering van taken;
- zorgvuldige afwegingen, rekening houdend met de belangen van de samenleving en werknemers;
- de klant centraal;
- gedragen naar wetten, reglementen en gedragscodes;
- verantwoordelijkheid naar de samenleving;
- vertrouwen in financiële sector behouden en bevorderen.
De gedragscode formuleert ‘integer en zorgvuldig’ als: eerlijk en betrouwbaar.
Een morele bankmedewerker (waartoe ook de top behoort) is dus eerlijk en betrouwbaar, zet de klant centraal, houdt rekening met belangen van werknemers en de samenleving en herstelt vertrouwen in de financiële sector.
Ik vind het volkomen duidelijk dat een keuzes voor de (hogere) beloning van de topbankiers niet eens in hun eigen gedragscode past, laat staan in wat de maatschappij moreel juist acht (gezien de felle protesten).
Morele keuzes
Sartre had een uitgesproken mening over wat een morele keus is. Door het afwijzen van de moraliteit die door de kerk werd opgelegd, moest hij zelf opzoek naar morele kaders.
Solidariteit is belangrijk in een samenleving. Volgens Sartre kom je de waarheid over jezelf te weten door de reacties van anderen. De reacties van de maatschappij op de beloning zou dan een duidelijke aanwijzing moeten zijn over de moraliteit van de keuze: niet de juiste.3 [pullquote]Een morele bankmedewerker is eerlijk en betrouwbaar[/pullquote] Volgens Sartre is een keuze pas ‘goed’ als deze algemeen zou kunnen en moeten worden aanvaard.
Het lijkt erop dat Van Slingerland hier niet vanuit gaat. Uit zijn reactie in de commissievergadering valt op te maken dat ze wel enige weerstand (en dus afkeuring) hadden verwacht, maar niet dat die afkeuring zo groot zou zijn. Het feit dat ze er zelf al van uit gingen dat men niet blij zou zijn of zou kunnen instemmen met hun keuzen, had toch voor hen al een teken aan de wand moeten zijn?
Hij heeft ook een verklaring waarom mensen een verkeerde keuze kunnen maken; ‘bad faith’, wat door zelf-deceptie tot verkeerde keuzes kan leiden. Authenticiteit zou de mens behoeden van een verkeerde basis voor keuzes. Sartre werkt in zijn boek ‘Being and Nothingness’ de basis van een goede keuze uit. De keuze die wordt gemaakt is niet alleen voor zichzelf geldig, maar zou voor een ieder ander ook geldig moeten zijn; oftewel: ‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet‘.4
Dus….
zou ik Van Slingerlandt hebben gevraagd wat hij (de topmanagers in de financiële sector) nu eigenlijk verstaat onder een ‘morele keuze’….
