“Als er iemand in de positie was om spoed te eisen, dan was het mijn moeder. Maar mijn moeder eiste niets. Ze doorstond de pijn als Winnetou aan de martelpaal.” Met deze houding zal de moeder van Joost Beekman veel van de zorgsituaties waarmee ze de komende maanden zal worden geconfronteerd naar aanleiding van haar val, dapper het hoofd bieden. Rode draad door het boek is het levensmotto van Moeder: “Niet flauw doen”. “Waarom toch?” is haar centrale existentiële vraag, waar ze nooit antwoord op zal krijgen.
In het boek ‘De val van mijn moeder’ vertelt het alter ego van de schrijver Ernst Timmer, Joost Beekman, hoe zijn licht dementerende moeder, die dan nog op zichzelf woont, valt, haar arm breekt, en hoe zij en haar familie en mantelzorgers vervolgens aan de gezondheidszorg worden overgeleverd.
Het 10e boek van de auteur Ernst Timmer, die daarmee zijn 25-jarig jubileum viert, is een roman die gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Naast schrijver is de pedagoog Ernst Timmer ambulant begeleider in de gehandicaptenzorg.[pullquote]“Een ongeplande reis door zorgland.”[/pullquote]
Valgevaarlijk
Joost moet er tijdens het verblijf van zijn moeder op de verpleegafdelingen zelf voor zorgen dat zij niet met een rollator kan gaan wandelen. Ze heeft immers een gebroken arm en bovendien een evenwichtsprobleem, waardoor er een grote kans op vallen bestaat. Ondanks dat hij dit al vaak aan de diverse zorgverleners heeft verteld en op vele eindeloos lijkende vragenformulieren heeft ingevuld, lijkt niemand hiervan op de hoogte te zijn.
“Valgevaarlijk. Dat was het probleem. Mijn moeder moest in haar luier plassen in plaats van opstaan en naar de wc lopen. ‘Ze kan jullie toch roepen om te helpen?’ ‘Dan moet ze op het knopje drukken. Maar uw moeder drukt niet op het knopje. Dat vergeet ze steeds.’ Mijn moeder drukte niet op het knopje en omdat ze niet op het knopje drukte leerden de verzorgsters haar nu om in haar luier te plassen.”
De luier is een verrassing voor Joost en hij is het er niet mee eens; het past niet bij zijn moeder. Het gebruik levert op zich ook weer andere zorgproblemen op. Joost moet assertief met de zorgverleners in discussie gaan om ervoor te zorgen dat het gebruik van een luier uit het zorgplan geschrapt wordt en dat zij tot een passende oplossing komen. [pullquote]De boeken van Ernst Timmer zijn genomineerd geweest voor zowel de Libris als de AKO Literatuurprijs en De val van mijn moeder was het DWDD boek van de maand maart 2016.[/pullquote]
Gelukkig is niet alles kommer en kwel. Tijdens het verblijf van moeder op de revalidatie-afdeling wordt haar rollator uitgerust met een gps-tracker en een kaartje met een telefoonnummer en haar verblijfadres. Hierdoor kan ze haar hobby wandelen blijven uitvoeren. De tracker is nodig omdat ze nogal al eens verdwaalt en er niet altijd iemand mee kan. Een mooi voorbeeld van hoe je met moderne middelen de zorg op het individu kan afstemmen.
Verantwoordelijkheid
Wat mij opvalt is dat de zorgverleners weinig blijk geven van een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel. Moeder en Joost krijgen tegenstrijdige informatie en behandelvoorschriften van de diverse artsen. Er wordt hun zelfs verteld dat moeder een week eerder al had moeten worden geopereerd. Hierdoor heeft ze een week onnodig met veel pijn moeten blijven rondlopen. Niemand lijkt het bezwaarlijk te vinden dat dit gebeurt.
Politicologe en zorgethisch pionier Joan Tronto acht (zorg)verantwoordelijkheid een belangrijk gegeven in de zorg; belangrijk en onderbelicht. De eerste twee fasen van zorg volgens de definitie van Tronto en Fisher behelst het (h)erkennen van iemands zorgbehoefte en de verantwoordelijkheid nemen hierop actie te ondernemen1. In het boek lijken de zorgverleners deze eerste twee fases niet (volledig) te bereiken.
Spannend
Bijna beschaamd geef ik toe dat het boek leest als een spannende roman; alsof je uitkijkt naar de volgende tenenkrommende situatie waarin ze nu weer zullen belanden. Het is geschreven met veel realiteitszin, maar vooral humor en gelardeerd met herinneringen en hersenspinsels van Joost over zijn moeder en gezin. Tegelijkertijd is het een aanrader voor ziekenhuisbestuurders en zorgverleners om inzicht te krijgen in hoe hun werk op de patiënt en naasten kan overkomen.
Eerder verschenen op Zorgethiek.nu; 11 juni 2016.
- Tronto, J. C. (2013). Caring Democracy, Markets, Equality, and Justice. New York: New York University Press. p. 22-23. [↩]
